Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) ιδρύθηκε με το νόμο 4610/2019 (ΦΕΚ 70/τ. Α΄/7.5.2019) ως «οιονεί καθολικός διάδοχος» του ΤΕΙ Κρήτης ξεκινώντας μια αλματώδη πορεία σε όλους τους τομείς που δραστηριοποιείται. Στο ΕΛΜΕΠΑ λειτουργούν σήμερα πέντε Σχολές και έντεκα ακαδημαϊκά Τμήματα με πάνω από είκοσι χιλιάδες προπτυχιακούς φοιτητές, εκ των οποίων οι δύο χιλιάδες είναι πρωτοετείς. Στα νέα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών του ΕΛΜΕΠΑ φοιτούν περισσότεροι από οκτακόσιοι μεταπτυχιακοί φοιτητές, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια έχουν εγγραφεί στα ακαδημαϊκά Τμήματα του Πανεπιστημίου οι πρώτοι υποψήφιοι διδάκτορες (~100 έως τον Οκτώβριο του 2021), ανεβάζοντας ακόμη υψηλότερα τον πήχη στον τομέα της έρευνας.

Κάτω από το διαχειριστικό πλαίσιο του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) και της Επιτροπής Ερευνών, το ΕΛΜΕΠΑ έχει να επιδείξει σημαντική ερευνητική και αναπτυξιακή δραστηριότητα στα επιστημονικά πεδία όπου δραστηριοποιούνται τα Τμήματά του, η οποία τεκμηριώνεται από το μεγάλο αριθμό των ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων που υλοποιεί, τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν το δημοσιευμένο επιστημονικό έργο των ερευνητών του από τις επίσημες βάσεις δεδομένων (Scopus, Web of Science κ.α.), αλλά και τις πολυπληθείς εθνικές και διεθνείς συνεργασίες στις οποίες συμμετέχει. Ο προϋπολογισμός των έργων που έχει διαχειριστεί ο ΕΛΚΕ του ΕΛΜΕΠΑ την τελευταία 5ετία ξεπερνά τα 50 εκατομμύρια ευρώ. Η χρηματοδότηση αυτή αφορούσε στη συμμετοχή του Ιδρύματος σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, όπως HORIZON, FP7, Erasmus, ΕΣΠΑ, ΓΓΕΤ, INTERREG, καθώς και σε διάφορα άλλα εθνικά και ευρωπαϊκά έργα.

Στα πλαίσια της εξωστρέφειας και της διασύνδεσης του ΕΛΜΕΠΑ με την κοινωνία και τον παραγωγικό ιστό της χώρας, τα ακαδημαϊκά Τμήματα, τα 28 θεσμοθετημένα Εργαστήρια και τα έξι Ινστιτούτα του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου (ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ), έχουν συνάψει τα τελευταία τρία χρόνια δεκάδες συνεργασίες με κοινωνικούς, αυτοδιοικητικούς και παραγωγικούς φορείς. Ενδεικτικά αναφέρονται η συνδιοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων, προγραμματικές συμβάσεις, συμμετοχή από κοινού σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα κ.α. Οι συνεργασίες αυτές αφορούν σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, καθώς και σε καίριους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρονται θεματικές περιοχές όπως: ο πρωτογενής τομέας και η αγροδιατροφή, τα συστήματα διαχείρισης ενέργειας και οι ΑΠΕ, ο τουρισμός, η διαχείριση νερού και αποβλήτων, οι εφαρμογές των ΤΠΕ στην υγεία και τον πολιτισμό, η υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, η οδική ασφάλεια, η στήριξη της ολοκληρωμένης δημόσιας πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας κ.α.

Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο έχει θέσει, μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης που ολοκληρώνεται αυτή την περίοδο, φιλόδοξους στόχους που αφορούν στους παρακάτω τρεις άξονες σε σχέση με το τρίπτυχο έρευνα – καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας:

(Α) Την ανάπτυξη του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ) και την ανάδειξή του σε σημαντικό πόλο ποιοτικής έρευνας στην Ελλάδα, την Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ έχει έδρα το Ηράκλειο και έξι Ινστιτούτα στο Ηράκλειο (Ινστιτούτο Αναδυόμενων Τεχνολογιών, Ινστιτούτο Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και Ινστιτούτο Αγροδιατροφής και Επιστημών Ζωής), τα Χανιά (Ινστιτούτο Φυσικής Εσωτερικού της Γης και Γεωκαταστροφών), το Ρέθυμνο (Ινστιτούτο Φυσικής Πλάσματος και Λέιζερ) και τον Άγιο Νικόλαο (Ινστιτούτο Οικονομικής Ανάλυσης, Επιχειρηματικότητας και Τουρισμού).

Το ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ αποτελεί ακαδημαϊκή μονάδα του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου και προσδοκούμε να γίνει ο ερευνητικός του βραχίονας, με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογίας αιχμής, την καινοτομία και τη διασύνδεση με την κοινωνία και τις παραγωγικές δυνάμεις. Η προστιθέμενη αξία του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ συνίσταται στην ενίσχυση της συνεργασίας διαφορετικών ερευνητικών ομάδων, στη μεγιστοποίηση της κοινής χρήσης εξοπλισμού και στη βέλτιστη συνένωση και στοίχιση δυνάμεων εντός του Πανεπιστημίου, ώστε να λειτουργούν ενισχυτικά και αθροιστικά κάτω από ένα κοινό όραμα: Ποιοτική έρευνα – συνδεδεμένη άμεσα με την εκπαίδευση, διάχυση της παραγόμενης γνώσης και των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην κοινωνία, καινοτομία και μεταφορά τεχνολογίας στις ΜΜΕ και τον παραγωγικό ιστό του τόπου.

Το ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ φιλοδοξεί να κινητοποιήσει και να συνενώσει ερευνητικές δυνάμεις από όλα τα Πανεπιστήμια της Κρήτης, της Ελλάδας και της Ευρώπης, πάνω στα γνωστικά αντικείμενα που θεραπεύουν τα Ινστιτούτα του, στοχεύοντας στην ανάπτυξη της έρευνας και τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων προς όφελος της κοινωνίας, ενώ θα συνεργαστεί στενά με τα καταξιωμένα ερευνητικά κέντρα της Κρήτης.

(Β) Την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής με έμφαση στην καινοτομία και τη μεταφορά τεχνολογίας στον παραγωγικό ιστό της χώρας. Έτσι, το ΕΛΜΕΠΑ:

• Συμμετέχει στο δίκτυο CrInI (Crete Innovation Initiative) μαζί με όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά Ιδρύματα της Κρήτης

• Συντονίζει την εμβληματική δράση της ΓΓΕΤ για την «Αγροδιατροφή στην Κρήτη» στην οποία συμμετέχουν ακόμη το ΙΤΕ, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, κι η οποία αφορά στην εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών στον αγροδιατροφικό τομέα

• Συμμετέχει ενεργά στο «Μεσογειακό Κέντρο Ικανοτήτων Αγροδιατροφής», το οποία έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 της ΓΓΕΚ. Στην εξαιρετικά φιλόδοξη και σημαντική αυτή προσπάθεια, συμμετέχουν ακόμη εκτός του ΕΛΜΕΠΑ, επτά δημόσιοι φορείς μεταξύ των οποίων το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, καθώς και τριάντα δύο επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αγροδιατροφής.

• Υποστηρίζει και επιδιώκει τη δημιουργία Τεχνολογικού Πάρκου, από κοινού με τα υπόλοιπα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα της Κρήτης, για την προώθηση της καινοτομίας και τη δημιουργία, εγκατάσταση και λειτουργία νεοφυών επιχειρήσεων υψηλής έντασης γνώσης.

(Γ) Τέλος, μια από τις σημαντικότερες προτεραιότητες του ΕΛΜΕΠΑ για τα επόμενα τρία χρόνια είναι η έναρξη της λειτουργίας του νέου Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου «ATHENA», μιας σύμπραξης επτά Πανεπιστημίων από χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, η οποία χρηματοδοτείται από τα προγράμματα Erasmus+ και Horizon 2020. Στο ATHENA (Advanced Technology Higher Education Network Alliance) συμμετέχουν επίσης Πανεπιστήμια από την Πορτογαλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Σλοβενία και τη Λιθουανία, με στόχο αφενός την παροχή εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας και αφετέρου τη διεξαγωγή έρευνας που σχετίζεται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και της βιομηχανίας, ώστε να αυξάνεται η δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου.

Αναφορικά με την έρευνα, στο ATHENA θα δημιουργηθούν κοινές ερευνητικές ομάδες σε θέματα προτεραιοτήτων που θα καθοριστούν από τα Πανεπιστήμια που συμμετέχουν, ενώ οι υποψήφιοι διδάκτορες θα μπορούν να επιλέγουν τον επιβλέποντα Καθηγητή για τη διατριβή τους ανάμεσα από τους διδάσκοντες όλων των Πανεπιστημίων της σύμπραξης. Επίσης, οι εργαστηριακοί χώροι και οι ερευνητικές υποδομές των Πανεπιστημίων που συμμετέχουν στο ATHENA, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα μέλη των κοινών ερευνητικών ομάδων που θα δημιουργηθούν.